một chút ơn đời

Đêm vắng, thuyền trôi
Đường về Bảo sở xa ngai ngái
Một hoá thành, huyễn hoặc
Thoáng bình yên…
Ngọc châu giữ đó, không quen biết
Tìm mãi bao giờ, tìm mãi đâu ?


Mùa mưa bắt đầu. Giữa phố lạ, đôi khi ta thèm khát một góc quê nhà. Có tiếng ếch kêu, có tiếng dế gáy… và hơn thế nữa, phóng tầm mắt ra xa thật xa là đồng lúa, mênh mang kì ảo trong màn mưa trắng đục.
Giữa phố lạ, ta bắt đầu quen với nhạc Trịnh. Những biến tấu của ngôn từ. Có người bảo Trịnh viết tình ca, có người cãi rằng ông viết Đạo ca. Giữa bộn bề những cô đơn, giữa tiếng mưa, giữa quá khứ và tương lai… ta chợt nhận ra rằng, ông chép lại Tâm ca của chính ông, và của cả thế gian này.
Tâm ca không phải là những triết lý dày đặc ngàn ngàn trang giấy. Tâm ca càng không phải những lý luận là rối óc người đọc ở lần đầu tiên. Tâm ca không làm người nghe chết ngộp giữa vô vàn những thăng hoa cảm xúc… Tâm ca là khúc ca được viết ngay trong hiện tại. Có lẽ khi ông sáng tác, ông đã ngồi trong đêm, hay nơi quán café nhỏ ở góc phố. Nhưng ta dám chắc chắn rằng ông viết nhạc khi đương ngồi thật thảnh thơi trong cõi yên bình của thực tại. Và Tâm ca đã vang lên như “chút ơn” “cho đời”. Bình yên đến mà không cần phải gọi mời.
Ai đó bảo rằng Trịnh tương tư một bóng hồng để viết nên bài hát ấy. Nhưng hình ảnh “em” ấy sao mà nhạt quá, chỉ vài đường nét thôi. Môi hồng, tóc trầm, vai thơm. Cuộc sống là một chuỗi dài, rất dài những con đường được hoạch định phải có mục đích. Và khi nghe một khúc Tâm ca, xin ta đừng vội gắn vào đó một hình ảnh cụ thể. Ta đi tìm Bống của Trịnh, ta đi tìm Diễm của Trịnh. Và có thể là tìm ra. Nhưng đến với chút ơn đời này, ta lúng túng quá. Sao mà tìm không ra nhỉ ? Hình ảnh đưa ra mơ hồ quá, nhưng với sự suy tôn của đoản Tâm ca, hình ảnh ấy đẹp lên như một phép màu. Ta hay cần có một cây thước để đo. Đo chiều dài, đo sự sáng, và cuối cùng là đo cái đẹp. Nhưng cái đẹp ở bài hát này, không phải là cái đẹp cụ thể, hữu hình. Nó như có đó, mà cũng như không. Chính vì cái đẹp ấy… những vùng đất lạ, những hoá thân của Trịnh bắt đầu được mở ra. Thật nhẹ nhàng giữa đôi bờ, có và không…

“Tôi tìm thấy tôi theo từng gót xa

Làm lời hát ca trên đường đi

Tôi tìm thấy tôi như giọt nắng kia

Làm hồng chút môi cho em nhờ
Môi thiên đường hót chim khuyên

Ôi tóc trầm ướp vai thơm

Ta nghe đời rất mênh mông

Trong chân người bước chậm chậm.”

Trịnh tan vào giọt nắng, tan vào từng gót chân của “em” bước trên hè phố vắng. Ông thấy trong giọt nắng cu(ng có sự hiện hữu của ông. Và chính sự hiện hữu tuyệt diệu ấy, đã làm cho vẻ đẹp bất sinh bất diệt thêm phần mềm mại và dịu dàng. Trịnh trở thành cái đẹp ấy, và cái đẹp ấy trở thành ông. Trịnh không mất đi, vì ông là giọt nắng, là những gót chân vui tung tăng trên hè phố. Chỉ khi nào giọt nắng không hoà mình vào cái đẹp, những gót chân không làm vang lên những lời hát ca bất tận thì khi ấy Trịnh mới thật sự không còn nữa. Và lúc ấy cái đẹp cũng không còn.
Và khi người nhạc sĩ chép Tâm ca ấy, thấy rõ được cái đẹp, từ những âm thanh thiên đường, tóc trầm và vai thơm… trên đôi môi ấy, những tiếng hát trong vắt, ngọt ngào của chú chim khuyên được tung bay giữa phố lạ. Khi nào, ta nghe được tiếng chim hót và cảm thấy rằng sao âm thanh ấy tựa hồ như thanh âm từ thiên đường vọng đến thì lúc ấy ta đang ở nơi của Trịnh đang đứng hồi viết bài hát này. Nghe chim hót. Mấy mươi năm nay ta nghe mải rồi. Khi ta chạy như bay đến sở làm, trên cao chim vẫn hót. Khi ta lo sầu giữa bệnh viện vì một một kết quả xét nghiệm không tốt, trên cao chim vẫn hót. Khi ta đứng ngồi không yên với bộn bề cuộc sống, thì chim vẫn hót trên cao. Ta chỉ nghe đó là tiếng chim, tiếng của một loài vật nào đó. Chưa bao giờ, ta thử dừng chính ta tại. Những giận hờn, lo toan, tham muốn của ta ngăn ta không tiếp xúc được với tiếng chim hót, ngăn ta không thấy bóng dáng mà ta “chợt thấy đi về bên kia phố” là biểu hiện của cái đẹp bất sinh bất diệt. Ta hay so sánh con chim này hót luyến không hay, bóng hồng này không đẹp bằng những cô đào, người mẫu. Cuộc sống đã cung cấp cho ta quá nhiều những thước đo. Hãy đến với hạnh phúc, mà không cân đong đo đếm, không đem hạnh phúc bỏ và khuông mẫu. ta sẽ nghe được như Trịnh. Chỉ một tiếng chim thôi, mà cà cõi Thiên đường đã hé mở. “em “ đến để làm thay đổi đời tôi, mang tôi ra từ một nỗi buồn thân phận nhỏ bé. Hoá ra cõi đất này là thiên đường, hoá ra cõi đất này đẹp như vậy mà sao ta không nhận ra. Ta cứ ngày đêm ôm ấp rằng… “trên từng vành nôi là từng nấm mồ. Sớm mai này lại khóc thiên thu”. “em” đến để chỉ cho tôi rằng, trong tôi không chỉ có mầm của sự chết, tôi còn có hạt giống của sự trường tồn. Vì em nhắc tôi rằng tôi có mặt trong tất cả mọi thứ. Tôi là mọi thứ, và mọi thứ là tôi. Những suy nghĩ, chán chê về sự mong manh đời người “tin buồn từ ngày mẹ cho mang nặng kiếp người” đã hết. Nhờ “em” cả đấy “em” có biết không ? Chỉ một lần ta tiếp xúc với hiện tại, ta sẽ thấy hiện tại đẹp đến vô ngần. Vậy mà ta đâu hay đâu biết. Ta mải chạy, chứ đâu có “bước chầm chậm” như vầy.
Trịnh nói với ta rằng chỉ cần bạn đi với tôi, đi thật chậm, thật chậm. Bỏ hết những thước đo, định kiến, nỗi khổ niềm đau, dự án, hoạch định xuống đó. Bước cùng tôi để ngắm nắng, hít thở khí trời, nghe chim hót là bạn sẽ thấy “em”_hiện tại đẹp như thế nào, đẹp đến mức tôi không biết viết ra sao. Chỉ dám lấy những tinh tuý của thiên nhiên mà so sánh, hương trầm, màu nắng, tiếng chim. Bạn sẽ vỡ oà ra rằng sao mà “ đời mênh mông” đến thế, rộng rãi và tràn đầy hạnh phúc đến lạ kỳ. Sao không còn là nơi ôm ấp đầy những đau khổ của phận người. Đời rộng quá, mênh mông quá những cái đẹp trường tồn. Vậy thì sao ta phải vội vàng ?

“còn trời đất nhưng chẳng còn tôi mãi”

( Xuân Diệu)

Trịnh đang vỗ vai Xuân Diệu và nói thật nhẹ nhàng rằng, anh ơi, ta còn mãi đây. Ta chắc chắn sẽ không mất đi, nếu ta biết tiếp xúc với hiện tại màu nhiệm này. Nếu ta biết bước đi chầm chậm. Đừng vội vàng nữa, sóng và nước chẳn phải là hai.

“Hãy còn bước đi cho bình minh lên sớm

Cho đời chút ơn biết tà áo nọ

Em là phấn thơm cho rừng chút hương

Làm lời hát ca cho trần gian”

Đã bao lần ta gục ngã ? Trịnh bảo ta rằng, hãy đứng dậy nào, hãy bước đi. Chỉ cần một tà áo bay là đã đủ làm “ơn” cho cuộc sống này rồi. Chỉ cần sự sống được thể hiện mềm mại qua tà áo bay trong gió lộng là đủ mang lại bình minh. Vậy thì cuộc sống này cần được duy trì bởi những điều tưởng chừng như bé nhỏ đến vô vàn. Một bước chân kéo dậy cả mặt trời, một tà áo giản đơn cũng đủ làm nhân loại mang ơn. Bởi vì em ạh, em không hề bé nhỏ, vô ích. Trong em là tất cả cuộc sống này, và ngược lại. Em có thể là người ngày hôm nay vừa được nhận tin mình mang bệnh ung thư, có thể là người thất bại nặng nề trong cuộc sống, có thể là một đứa trẻ khuyết tật bẩm sinh, có thể là kẻ mang tất cả những bất hạnh của đời này. Nhưng em ơi, chỉ cần em gật đầu đồng ý cho sự sống hiện diện nơi em. Dù là phần bé lắm, nhỏ lắm. Nhưng đó vẫn là cách em mang lại cho cuộc sống này những món quà quý giá nhất.
Trong khu rừng có muôn vạn mùi hương, em là một trong vô vàn những loại phấn thơm của rừng. Nhưng nếu thiếu em thì không còn bình minh, không còn hương của rừng, không ơn huệ ở đời. Và đời này sẽ im bặt những tiếng ca. Em hát ca cho “trần gian”, và “trần gian” cũng đang hát ca về em.

“Dưới đường phố kia có người nhớ em

Nằm mộng suốt đêm trong thiên đường”

Trịnh tựa như đang thốt lên rằng, tôi đã tìm được sự sống từ em, trong lần gặp bỡ bất chợt nơi góc phố đầy nắng và rợp tiếng chim. Để khi ấy, tôi tiếp xúc được với màu nhiệm bất biến nơi cõi đời này. Nỗi nhớ ấy, không hẳn là nổi nhớ. Mà là một sự giao tiếp thực sự, giữa ông và cái “đẹp” trường tồn. Lần gặp gỡ ấy, mang tôi trở về với thiên đường. Cuộc sống này bên cạnh những bất công, đen tối, giả trá và mong manh lại cũng chính là thiên đường sao ? Thiên đường với nắng, gió, thanh âm, hương thơm, và hơn hết nữa là không dễ vỡ, không chút gì là vô thường cả. Đó không phải là giấc mộng, mà là cảm giác của người lần đầu tiên bước ra khỏi đau thương của nhân gian, và dần tiếp xúc được với bất biến của hiện tại.

Nghe bài hát này, mỗi buổi sớm, tôi lại vượt qua được những nỗi đau của chính tôi, vượt qua được những thất bại, nhọc nhằn. Để khoát lên mình một chiếc áo tinh tươm của những lời yêu thương, để đeo trên cổ trang sức lóng lánh của nụ cười… vì tôi biết, khi “mỗi ngày tôi chọn một niềm vui”… đấy là lúc, tôi còn có thể cho đời, và đời sẽ cho tôi.